Trong thế giới kinh doanh đầy cạnh tranh, các thương vụ M&A (Mergers and Acquisitions) không chỉ mở ra cơ hội tăng trưởng mà còn mang đến nhiều thách thức phức tạp. Từ việc chuẩn bị kỹ lưỡng, thẩm định thông tin đến đàm phán và quản lý sau sáp nhập, mỗi giai đoạn đều yêu cầu sự chính xác và chiến lược đúng đắn.
Bài viết này tổng hợp 5 bài học M&A quan trọng nhất, giúp doanh nghiệp rút kinh nghiệm từ các chuyên gia hàng đầu để tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu rủi ro và đạt được giá trị cao nhất từ mỗi thương vụ.
Mục lục
Chuẩn Bị và Lập Kế Hoạch
Một trong những bài học M&A quan trọng nhất là sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Trong mọi giao dịch M&A, thời gian luôn đóng vai trò then chốt, đặc biệt đối với bên bán. Nếu quá trình kéo dài, giá cả và các điều khoản giao dịch thường trở nên bất lợi, thậm chí có nguy cơ giao dịch đổ vỡ. Ngoài ra, những vấn đề mới phát sinh trong thời gian này cũng có thể dẫn đến việc giảm giá trị thương vụ. Do đó, việc thiết lập một lực lượng thúc đẩy mạnh mẽ và xây dựng lịch trình cụ thể là yếu tố cốt lõi để đảm bảo giao dịch diễn ra suôn sẻ và kết thúc thành công.
Bài học M&A tiếp theo liên quan đến việc tạo ra một quy trình cạnh tranh. Đây là một trong những bước quan trọng nhất để đạt được sự thành công trong thương vụ. Thu hút nhiều người mua tiềm năng không chỉ giúp đảm bảo mức giá và điều khoản tốt nhất mà còn mang lại lợi thế đàm phán cho công ty. Quy trình cạnh tranh còn là giải pháp hiệu quả để ngăn chặn những yêu cầu bất hợp lý từ một bên đấu thầu duy nhất, giúp bảo vệ lợi ích tối đa cho doanh nghiệp.
Due Diligence và Bảo Mật
Chuẩn bị cho quá trình thẩm định (due diligence) là một bài học M&A không thể bỏ qua. Người bán phải hiểu rằng họ sẽ phải trải qua một cuộc điều tra thẩm định kỹ lưỡng và phải chuẩn bị trước cho tất cả những gì liên quan. Người mua sẽ muốn xem báo cáo tài chính chi tiết, bản sao của tất cả các hợp đồng quan trọng, thông tin về tài sản trí tuệ chính, sắp xếp nhân viên và phúc lợi, và nhiều hơn nữa. Thông thường, người bán cần phải có tất cả thông tin đó trong một phòng dữ liệu trực tuyến, việc này có thể tốn nhiều thời gian để hoàn thành chính xác và đầy đủ.
Bảo mật thông tin cũng đóng vai trò quan trọng trong bất kỳ thương vụ M&A nào. Để bảo vệ lợi ích của mình, công ty bán cần ký kết một thỏa thuận bảo mật toàn diện với các bên mua tiềm năng. Thỏa thuận này không chỉ giới hạn việc tiết lộ thông tin mà còn nên bao gồm điều khoản cấm chào mời nhân viên từ phía bên mua, nhằm ngăn chặn rủi ro mất mát nhân sự quan trọng trong quá trình đàm phán.
Vai Trò của Các Bên Liên Quan
Biên tập lại nội dung:
Một trong những bài học M&A đáng chú ý là tầm quan trọng của các cố vấn chuyên nghiệp. Việc lựa chọn một nhà đầu tư ngân hàng hoặc cố vấn tài chính tài năng, đặc biệt là một người dẫn đầu có kinh nghiệm và phù hợp, có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong thành công của thương vụ.
Các điều khoản chính trong thư cam kết (engagement letter) với cố vấn ngân hàng cần được làm rõ, bao gồm:
- Phí dịch vụ: Mức phí cụ thể mà cố vấn sẽ được nhận, thường được tính dựa trên giá trị thương vụ.
- Điều khoản “đuôi”: Quy định các trường hợp cố vấn vẫn được hưởng phí sau khi hợp đồng đã chấm dứt, thường áp dụng nếu giao dịch hoàn tất trong một khoảng thời gian nhất định.
- Nghĩa vụ bồi thường: Xác định rõ trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các rủi ro phát sinh trong quá trình hợp tác.
- Xung đột lợi ích: Đảm bảo tính minh bạch và công bằng bằng cách xác định các biện pháp xử lý trong trường hợp xảy ra xung đột lợi ích.
Bên cạnh cố vấn chuyên nghiệp, vai trò của CEO trong quá trình M&A cũng không thể bỏ qua. CEO không chỉ chịu trách nhiệm bán tầm nhìn chiến lược của doanh nghiệp, mà còn cần thuyết phục các bên liên quan bằng cách trình bày rõ ràng các giá trị cốt lõi, từ công nghệ tiên tiến đến sản phẩm hoặc dịch vụ vượt trội và khác biệt.
CEO cũng phải có sự hiểu biết sâu sắc về các vấn đề pháp lý và kinh doanh liên quan đến thương vụ, đồng thời sẵn sàng đưa ra quyết định kịp thời trong những tình huống quan trọng. Vai trò này đòi hỏi sự kết hợp giữa khả năng lãnh đạo, tư duy chiến lược và sự linh hoạt để đảm bảo giao dịch diễn ra suôn sẻ.
Phần nội dung đã được biên tập lại để mạch lạc hơn, nhấn mạnh vai trò của cố vấn và CEO trong M&A, đồng thời sử dụng ngôn từ chuyên nghiệp hơn. Bạn thấy phù hợp chưa?
Đàm Phán và Thỏa Thuận
Trong quá trình đàm phán, một bài học M&A quan trọng là phán đoán về những gì quan trọng và không quan trọng, cũng như khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng. Nhận lời khuyên từ các cố vấn tài chính và pháp lý có kinh nghiệm là điều cần thiết. Việc bạn giành được điểm nào hay không đều phụ thuộc vào đòn bẩy hoặc đòn bẩy nhận thức. Bạn cũng cần hiểu khi nào và ở đâu đòn bẩy của bạn được thực hiện tốt nhất, và làm thế nào để hiệu quả trao đổi các điểm không quan trọng để giành chiến thắng các điểm quan trọng nhất.
Thỏa thuận về tính độc quyền trong đàm phán cũng là một bài học M&A đáng chú ý. Người mua muốn có được tính độc quyền trong đàm phán càng sớm càng tốt trong quá trình để tránh các đối thủ cạnh tranh hoặc kịch bản đấu giá. Từ quan điểm của người bán, yêu cầu này của người mua có thể mang lại cho người bán đòn bẩy để cải thiện các điều khoản giao dịch cấp cao ngay từ đầu giao dịch.
Vấn Đề Tài Chính và Pháp Lý
Giá cả và loại hình xem xét là những vấn đề cần được giải quyết sớm trong quá trình, và những vấn đề này vượt xa việc đồng ý về giá “tiêu đề”. Đây là một bài học M&A quan trọng vì nó bao gồm nhiều khía cạnh như cách tính toán giá mua, điều chỉnh vốn lưu động, và các thỏa thuận về tiền đặt cọc.
Thỏa thuận mua bán cuối cùng cũng vô cùng quan trọng đối với cả người bán và người mua. Có nhiều vấn đề cần được đàm phán, và cố vấn M&A tinh vi là điều cần thiết cho người bán. Một số vấn đề quan trọng hơn bao gồm: liệu có cần đặt cọc hoặc giữ lại một phần giá mua hay không, phạm vi của các tuyên bố và bảo đảm của người bán, các cam kết của người bán và bất kỳ cổ đông nào trước khi đóng cửa và sau khi đóng cửa, các điều kiện chính để đóng giao dịch, cách phân bổ các rủi ro khác nhau, và cách giải quyết tranh chấp.
Nhân Sự và Sở Hữu Trí Tuệ
Vấn đề giữ chân/khuyến khích nhân viên có thể có ý nghĩa chi phí và điều kiện đóng cửa đáng kể. Người bán sẽ muốn đảm bảo rằng đội ngũ quản lý và nhân viên của mình sẽ được đối xử công bằng và được khuyến khích bởi người mua trong tương lai, nhưng nếu người mua cố gắng áp đặt chi phí của việc đối xử như vậy lên người bán, các vấn đề đáng kể có thể phát sinh.
Sở hữu trí tuệ là một bài học M&A quan trọng khác. Quá trình thẩm định sở hữu trí tuệ trong quá trình M&A có thể cực kỳ chuyên sâu. Người bán phải nắm rõ tất cả các đơn đăng ký bằng sáng chế, nhãn hiệu, bản quyền, tên miền, phần mềm mã nguồn mở, v.v. của mình. Người bán cũng cần chuẩn bị để đối phó với các tuyên bố và bảo đảm sở hữu trí tuệ mở rộng sẽ được đề xuất bởi người mua.
Kết Luận
Các bài học M&A được chia sẻ trong bài viết này chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh toàn cảnh của quá trình mua bán và sáp nhập doanh nghiệp. Mỗi giao dịch M&A đều có những đặc thù riêng, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chiến lược phù hợp và sự hỗ trợ từ các chuyên gia giàu kinh nghiệm. Việc áp dụng những bài học thực tiễn này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng cơ hội thành công mà còn giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa giá trị cho tất cả các bên liên quan.
Hơn thế nữa, học hỏi từ kinh nghiệm của các thương vụ đi trước và liên tục cập nhật xu hướng thị trường sẽ giúp doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh, sẵn sàng đối mặt với thách thức và tận dụng cơ hội trong lĩnh vực M&A đầy tiềm năng. Thành công trong M&A không chỉ là câu chuyện của sự may mắn mà là kết quả của sự chuẩn bị, tư duy chiến lược và hành động kịp thời.
Thông tin về công ty ONE-VALUE
ONE-VALUE là đơn vị tư vấn chiến lược kinh doanh, xúc tiến thương mại, đầu tư và M&A giữa doanh nghiệp Việt Nam và Quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản.
Dưới sự dẫn dắt của CEO Phi Hoa – người được vinh danh là gương mặt trẻ tiêu biểu dưới 40 tuổi, đại diện cho thế hệ lãnh đạo tương lai của Việt Nam và Nhật Bản nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước, ONE-VALUE thành công khẳng định vị thế dẫn đầu và mở rộng hoạt động tới 10 quốc gia trên thế giới, ghi dấu ấn với hơn 50 dự án thành công cho Chính phủ Nhật Bản, hợp tác cùng 1.000 tập đoàn kinh tế lớn và được nhiều tổ chức uy tín như MLIT, MIC, MOFA, NEDO, JETRO… tín nhiệm lựa chọn.
ONE-VALUE sở hữu đội ngũ chuyên gia tư vấn giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về thị trường Việt Nam và Nhật Bản. Không chỉ cung cấp các giải pháp tư vấn chiến lược toàn diện, mà ONE-VALUE còn cam kết sẵn sàng chia sẻ rủi ro, đầu tư và đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình triển khai.
ONE-VALUE tự hào là cầu nối tin cậy, giúp các doanh nghiệp vượt qua rào cản văn hóa và pháp lý, xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững và cùng nhau phát triển.
