Đại dịch COVID-19 đã tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế toàn cầu, trong đó có lĩnh vực Mua bán và Sáp nhập (M&A). Các doanh nghiệp phải đóng cửa hoặc thu hẹp quy mô hoạt động, hàng triệu lao động bị sa thải, chuỗi cung ứng gián đoạn và nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh. Những yếu tố này đã đặt ra thách thức lớn đối với các thương vụ M&A, ảnh hưởng đến cả định giá doanh nghiệp và chiến lược giao dịch.
Mục lục
M&A trong các cuộc khủng hoảng trước đây
Trong quá khứ, hoạt động M&A từng trải qua nhiều cuộc khủng hoảng kinh tế như bong bóng dot-com (2000-2002) và cuộc Đại suy thoái (2007-2009). Tuy nhiên, đại dịch lần này mang đến những thách thức khác biệt, không chỉ tác động đến tài chính mà còn làm thay đổi cách thức thẩm định, đàm phán và thực hiện các thương vụ.
Ngoài ra, trong khi các cuộc khủng hoảng trước đây chủ yếu tác động đến khả năng tiếp cận nguồn vốn và niềm tin của nhà đầu tư, đại dịch COVID-19 còn tạo ra những thay đổi mang tính cấu trúc trong cách thức tiến hành M&A. Quá trình thẩm định doanh nghiệp trở nên phức tạp hơn khi người mua phải đánh giá tác động lâu dài của đại dịch đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mục tiêu. Các thương vụ cũng gặp khó khăn trong khâu đàm phán do hạn chế đi lại, làm giảm hiệu quả của các cuộc họp trực tiếp, khiến các bên phải dựa nhiều hơn vào công nghệ để thực hiện các giao dịch.
Những thay đổi lớn trong hoạt động M&A do COVID-19
Sự gián đoạn do đại dịch đã ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của quá trình M&A, bao gồm:
- Điều khoản thỏa thuận: Các bên phải điều chỉnh điều khoản giao dịch để phản ánh những rủi ro và bất ổn do đại dịch gây ra.
- Thẩm định doanh nghiệp: Người mua phải đánh giá tác động của COVID-19 đến tình hình tài chính, chuỗi cung ứng, lực lượng lao động và khả năng tuân thủ quy định pháp luật.
- Phương thức thẩm định: Do hạn chế đi lại, việc sử dụng công nghệ và các công cụ làm việc từ xa trở nên quan trọng hơn trong quá trình kiểm tra doanh nghiệp.
- Tài trợ cho thương vụ: Việc huy động vốn trở nên khó khăn hơn khi ngân hàng và các tổ chức tài chính đánh giá lại mức độ rủi ro của các thương vụ M&A.
- Thời gian hoàn tất giao dịch: Việc phê duyệt từ cơ quan quản lý và các bên liên quan có thể kéo dài hơn do ảnh hưởng của đại dịch.
Ảnh hưởng đến điều khoản “Tác động Bất lợi Đáng kể” (MAE)
Trong nhiều hợp đồng M&A, điều khoản “Tác động Bất lợi Đáng kể” (Material Adverse Effect – MAE) cho phép người mua hủy bỏ hoặc đàm phán lại giao dịch nếu có sự kiện tiêu cực ảnh hưởng đến doanh nghiệp mục tiêu. Tuy nhiên, việc xác định liệu COVID-19 có được xem là một MAE hay không phụ thuộc vào cách điều khoản này được soạn thảo và tác động thực tế của đại dịch đối với doanh nghiệp.
Bên cạnh yếu tố pháp lý, tác động thực tế của đại dịch COVID-19 đối với doanh nghiệp mục tiêu cũng là yếu tố then chốt trong việc xác định MAE. Nếu một doanh nghiệp chịu thiệt hại tạm thời nhưng có khả năng phục hồi nhanh chóng, người bán có thể lập luận rằng đây không phải là một tác động bất lợi lâu dài và không đủ điều kiện để kích hoạt điều khoản MAE. Ngược lại, nếu đại dịch gây ra những tổn thất nghiêm trọng, làm thay đổi căn bản mô hình kinh doanh hoặc triển vọng tài chính của doanh nghiệp, người mua có thể sử dụng MAE như một cơ sở hợp pháp để rút khỏi thương vụ hoặc yêu cầu điều chỉnh giá trị giao dịch.
Xu hướng thích nghi trong hoạt động M&A
Trước những biến động do COVID-19 gây ra, cả người mua và người bán cần thay đổi cách tiếp cận để đảm bảo thành công trong các thương vụ M&A. Điều này bao gồm:
- Áp dụng các phương pháp định giá linh hoạt như: Sử dụng mô hình định giá theo kịch bản để dự đoán tác động của đại dịch; Điều chỉnh phương pháp định giá, kết hợp giữa dòng tiền dự báo và giá trị tài sản thực tế.
- Sử dụng công nghệ để tối ưu hóa quá trình thẩm định và đàm phán: Áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn để phân tích rủi ro; Sử dụng họp trực tuyến, chữ ký số để đẩy nhanh quá trình giao dịch.
- Xây dựng các chiến lược quản lý rủi ro phù hợp với bối cảnh mới: Thiết lập điều khoản bảo vệ (MAE, earn-out) để giảm thiểu rủi ro sau M&A; Đánh giá khả năng phục hồi của doanh nghiệp và xu hướng thị trường trước khi quyết định đầu tư.
Kết luận
COVID-19 đã tạo ra những thách thức chưa từng có đối với hoạt động M&A, buộc các bên tham gia phải điều chỉnh và thích nghi với điều kiện kinh tế mới. Các yếu tố như gián đoạn chuỗi cung ứng, sự thay đổi trong nhu cầu tiêu dùng, và tác động lâu dài đến các ngành nghề khiến việc thực hiện các giao dịch M&A trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, các doanh nghiệp vẫn có thể tận dụng cơ hội để tái cơ cấu, tối ưu hóa chiến lược kinh doanh và tìm kiếm những cơ hội tăng trưởng trong thời kỳ hậu đại dịch. Theo nguồn bài viết: The Impact Of The Coronavirus Crisis On Mergers And Acquisitions của Forbes.
Công ty ONE-VALUE, với kinh nghiệm sâu rộng trong tư vấn M&A, có thể hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua những thử thách này bằng cách áp dụng các phương pháp linh hoạt trong định giá và thẩm định. ONE-VALUE sẽ giúp các công ty hiểu rõ hơn về tác động của COVID-19 đối với giá trị doanh nghiệp và xây dựng chiến lược M&A phù hợp, tận dụng cơ hội để tái cấu trúc doanh nghiệp và tối ưu hóa hoạt động.
