M&A với Nhật Bản: Làm thế nào để thành công trong thương vụ?

Thị trường M&A với Nhật Bản luôn thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là những công ty muốn gia nhập vào nền kinh tế phát triển và ổn định của quốc gia này. Nhật Bản, với khoảng 99% doanh nghiệp là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), có một hệ thống kinh tế đa dạng và rất mạnh mẽ, từ sản xuất chính xác cho đến các ngành thủ công nghệ truyền thống. Mặc dù M&A là một phương thức phổ biến để các công ty nước ngoài gia nhập thị trường Nhật Bản, nhưng các giao dịch M&A với Nhật Bản này không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt là khi cần vượt qua các rào cản về văn hóa, pháp lý và những kỳ vọng về niềm tin và sự bền vững trong kinh doanh. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách thức điều hướng quá trình M&A với Nhật Bản, từ việc tìm kiếm đối tác phù hợp, hiểu các yếu tố văn hóa quan trọng, đến các chiến lược giao dịch và kết hợp sau thương vụ. Bài viết cũng sẽ dựa trên những thông tin từ “Báo cáo Doanh nghiệp vừa và nhỏ Nhật Bản 2024” (SME White Paper 2024), qua đó giúp các nhà đầu tư quốc tế hiểu rõ hơn về thị trường này. 

Tầm quan trọng của M&A với Nhật Bản

M&A với Nhật Bản đang ngày càng trở nên quan trọng đối với các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu thay đổi nhanh chóng. Báo cáo SME 2024 chỉ ra rằng có một số yếu tố thúc đẩy sự quan tâm ngày càng tăng đối với các thương vụ M&A với Nhật Bản trong lĩnh vực SME tại Nhật Bản. Những thay đổi về kinh tế, áp lực dân số và sự thay đổi trong nhu cầu thị trường đều tạo ra cơ hội lớn cho các công ty nước ngoài và SMEs Nhật Bản hợp tác qua M&A. Các công ty nước ngoài có thể thâm nhập vào thị trường Nhật Bản và tiếp cận các sản phẩm chuyên biệt, trong khi SMEs Nhật Bản có thể tận dụng vốn và công nghệ để phát triển hơn nữa. 

Các yếu tố kinh tế và dân số thúc đẩy M&A

Một trong những yếu tố quan trọng của việc gia tăng sự quan tâm đến M&A với Nhật Bản là sự thay đổi trong cấu trúc dân số của Nhật Bản. Nhiều chủ doanh nghiệp SME đang phải đối mặt với tình trạng nghỉ hưu mà không có người kế thừa, khiến họ phải xem xét khả năng bán lại doanh nghiệp. Mặc dù các công ty gia đình trước đây có thể chuyển giao doanh nghiệp cho thế hệ kế tiếp, nhưng hiện nay, với tỷ lệ sinh giảm và sự thay đổi trong cấu trúc gia đình, việc bán cho các công ty nước ngoài có thể là một chiến lược thoái lui giúp bảo tồn thương hiệu, di sản và đội ngũ lao động. 

Bên cạnh đó, sự cần thiết trong việc hiện đại hóa các SMEs Nhật Bản, bao gồm việc chuyển đổi số, tự động hóa và nâng cấp năng lực xuất khẩu, cũng thúc đẩy các giao dịch M&A với Nhật Bản. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ này gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn, vì thiếu tài sản thế chấp hoặc kinh nghiệm tăng trưởng vững chắc. M&A với Nhật Bản là một giải pháp tiềm năng, giúp các SMEs Nhật Bản có được nguồn lực tài chính và công nghệ cần thiết. 

Chính sách hỗ trợ M&A của chính phủ Nhật Bản

Chính phủ Nhật Bản cũng đã thực hiện các cải cách chính sách để thúc đẩy các thương vụ M&A với Nhật Bản xuyên biên giới. Báo cáo SME 2024 nhấn mạnh rằng các sáng kiến của chính phủ nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, khuyến khích trao đổi tri thức và duy trì sự ổn định công việc sau khi sáp nhập đang tạo ra một môi trường thuận lợi cho các thương vụ M&A với Nhật Bản. Các cơ quan chính phủ địa phương thường phối hợp với các hiệp hội doanh nghiệp để kết nối các nhà đầu tư nước ngoài với các SMEs Nhật Bản, đặc biệt là trong các ngành sản xuất và dịch vụ chuyên biệt. 

Các sở thích và sự phát triển trong các ngành công nghiệp SME

Một bước quan trọng trong bất kỳ chiến lược M&A với Nhật Bản nào là xác định các ngành nghề hoặc khu vực có khả năng hợp tác tốt nhất. Báo cáo SME 2024 phân loại các SMEs theo quy mô, khu vực và ngành nghề, cung cấp các chỉ số như doanh thu, xuất khẩu và phân bố lực lượng lao động. Các công ty nước ngoài sẽ thành công hơn khi hợp tác với các SMEs Nhật Bản có sự phù hợp về các thế mạnh của Nhật Bản hoặc các ưu tiên phát triển địa phương. 

Các cụm công nghiệp sản xuất

Các nhà cung cấp phụ tùng ô tô, nhà sản xuất linh kiện điện tử và các xưởng gia công chính xác thường tập trung ở các cụm công nghiệp như Aichi (ô tô), Osaka (máy móc) và Niigata (gia công kim loại). Nhiều SMEs trong các ngành này có mối quan hệ ổn định với các công ty OEM lớn của Nhật Bản, nhưng họ có thể gặp khó khăn nếu thiếu vốn cho các máy móc mới hoặc mở rộng ra nước ngoài. Các nhà đầu tư nước ngoài có thể tìm thấy các khả năng kỹ thuật đặc biệt tại đây, nhưng việc tôn trọng các động lực chuỗi cung ứng địa phương là rất quan trọng. 

Các ngành thủ công và di sản

Từ dệt may ở Fukui đến gốm sứ ở Seto, các ngành công nghiệp “di sản” có thể được hồi sinh thông qua các khoản đầu tư nước ngoài, mang lại vẻ đẹp thiết kế toàn cầu hoặc kênh thương mại điện tử. Báo cáo SME 2024 nhấn mạnh tầm quan trọng văn hóa của các ngành này và khuyến khích chủ doanh nghiệp lựa chọn các nhà đầu tư sẽ bảo vệ các phương pháp thủ công trong khi mở rộng sản xuất một cách có kiểm soát. 

Các doanh nghiệp công nghệ và khởi nghiệp

Tại các thành phố lớn như Tokyo, Osaka và Fukuoka, các công ty công nghệ nhỏ đang phát triển từ các doanh nghiệp khởi nghiệp sang các SME ổn định sau khi vượt qua các ngưỡng doanh thu hoặc số lượng nhân viên nhất định. Chủ doanh nghiệp có thể tìm kiếm các đối tác chiến lược hoặc các thương vụ mua lại một phần để thúc đẩy sự phát triển quốc tế. Những doanh nghiệp này thường thiếu nguồn lực tài chính hoặc khả năng tiếp thị toàn cầu, và M&A với Nhật Bản có thể giúp họ đạt được sự tăng trưởng quốc tế. 

Những yếu tố văn hóa quan trọng trong M&A với Nhật Bản

Mặc dù các yếu tố về giá trị doanh nghiệp, thẩm định tài chính và phân tích khả năng hợp tác là cần thiết trong mọi giao dịch M&A với Nhật Bản, văn hóa tại Nhật Bản có ảnh hưởng rất lớn đến cách thức thương thảo và tích hợp sau sáp nhập. Báo cáo SME 2024 cho biết rằng một số nhà đầu tư nước ngoài không thể hoàn thành giao dịch hoặc gặp phải xung đột sau sáp nhập vì đã không đọc đúng các tín hiệu văn hóa của các SME Nhật Bản. 

Thời gian đàm phán dài hơn

Việc xây dựng niềm tin và mối quan hệ là rất quan trọng trong văn hóa Nhật Bản. Do đó, các chủ doanh nghiệp Nhật Bản hiếm khi bán công ty chỉ dựa trên bảng cân đối tài chính. Họ thường mong muốn có nhiều cuộc thảo luận, có thể kéo dài vài tháng, để đảm bảo rằng đối tác nước ngoài tôn trọng di sản và đội ngũ lao động của công ty. 

Tập trung vào các cổ đông quan trọng

Mặc dù chủ sở hữu chính có thể ký hợp đồng cuối cùng, nhưng nhân viên chủ chốt, khách hàng lớn và các đối tác địa phương trong chuỗi cung ứng có thể ảnh hưởng rất lớn đến quyết định. Do đó, các công ty nước ngoài cần tổ chức các cuộc gặp gỡ với nhân viên hoặc nhà cung cấp quan trọng và đảm bảo rằng sự thay đổi quyền sở hữu sẽ không ảnh hưởng đến công việc và chất lượng sản phẩm. 

Xây dựng mối quan hệ thương mại dài lâu

Các thương vụ M&A với Nhật Bản thành công thường đảm bảo sự tiếp nối của danh tính thương hiệu hoặc cải thiện dần dần, thay vì áp dụng các thay đổi mạnh mẽ. Chủ sở hữu doanh nghiệp Nhật Bản có thể sẽ phản ứng tiêu cực nếu có sự thay đổi đột ngột trong hình ảnh thương hiệu hoặc cấu trúc tổ chức. 

Kết luận

M&A với Nhật Bản có thể là một con đường chiến lược cho các doanh nghiệp nước ngoài muốn gia nhập vào một thị trường ổn định và giàu tiềm năng. Tuy nhiên, việc thực hiện các giao dịch M&A với Nhật Bản này đòi hỏi các nhà đầu tư phải hiểu rõ các yếu tố văn hóa, pháp lý và đặc thù của thị trường Nhật Bản. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược hợp lý, các nhà đầu tư có thể đạt được thành công lớn khi hợp tác với các SMEs Nhật Bản, tạo ra sự kết hợp mạnh mẽ giữa các nguồn lực tài chính và công nghệ quốc tế cùng với sự tin cậy và di sản địa phương. 

Thông tin về công ty ONE-VALUE  

ONE-VALUE là đơn vị tư vấn chiến lược kinh doanh, xúc tiến thương mại, đầu tư và M&A giữa doanh nghiệp Việt Nam và Quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản.   

Dưới sự dẫn dắt của CEO Phi Hoa – người được vinh danh là gương mặt trẻ tiêu biểu dưới 40 tuổi, đại diện cho thế hệ lãnh đạo tương lai của Việt Nam và Nhật Bản nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước, ONE-VALUE thành công khẳng định vị thế dẫn đầu và mở rộng hoạt động tới 10 quốc gia trên thế giới, ghi dấu ấn với hơn 50 dự án thành công cho Chính phủ Nhật Bản, hợp tác cùng 1.000 tập đoàn kinh tế lớn và được nhiều tổ chức uy tín như MLIT, MIC, MOFA, NEDO, JETRO… tín nhiệm lựa chọn.  

ONE-VALUE sở hữu đội ngũ chuyên gia tư vấn giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về thị trường Việt Nam và Nhật Bản. Không chỉ cung cấp các giải pháp tư vấn chiến lược toàn diện, mà ONE-VALUE còn cam kết sẵn sàng chia sẻ rủi ro, đầu tư và đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình triển khai.  

ONE-VALUE tự hào là cầu nối tin cậy, giúp các doanh nghiệp vượt qua rào cản văn hóa và pháp lý, xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững và cùng nhau phát triển.