Quy trình mua bán – sáp nhập (M&A) 2025: 7 bước từ A đến Z

Trong bối cảnh kinh tế thế giới phục hồi, hoạt động mua bán – sáp nhập (M&A) đang trở thành động lực chính thúc đẩy tăng trưởng của nhiều doanh nghiệp. Báo cáo quy trình M&A và dự báo xu hướng toàn cầu năm 2025 cho thấy giá trị các thương vụ lớn tăng 5 %, số lượng giao dịch trị giá trên 1 tỷ USD vượt mốc 500 vụ và 81 % CEO được khảo sát dự định thực hiện ít nhất một thương vụ M&A lớn trong ba năm tới. Đặc biệt, các lĩnh vực y tế và giáo dục đang trở thành tâm điểm của làn sóng M&A mới, cùng với sức ảnh hưởng ngày càng mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) tới chiến lược đầu tư.

Với doanh nghiệp đang cân nhắc sáp nhập hoặc mua lại đối tác, việc hiểu rõ từng bước trong quy trình M&A là yếu tố then chốt giúp thương vụ diễn ra suôn sẻ. Dưới đây là 7 bước cơ bản từ A đến Z cùng những điểm nhấn thời sự cần lưu ý trong năm 2025.

1. Xác định mục tiêu và chiến lược M&A 

Trước khi khởi động thương vụ, doanh nghiệp cần làm rõ mục tiêu chiến lược: mở rộng thị trường, thâm nhập ngành mới hay gia tăng năng lực cạnh tranh. Xu hướng năm 2025 cho thấy nhiều thương vụ tập trung vào y tế và giáo dục vì nhu cầu dịch vụ chất lượng cao tăng mạnh. Định vị chiến lược rõ ràng giúp doanh nghiệp lựa chọn đối tác phù hợp và tránh mua nhầm những tài sản không phù hợp. 

2. Tìm kiếm và đánh giá sơ bộ doanh nghiệp mục tiêu 

Doanh nghiệp xây dựng tiêu chí lựa chọn, lập danh sách dài (long list) các đối tác tiềm năng và tiến hành đánh giá sơ bộ về thị trường, năng lực tài chính và văn hoá doanh nghiệp. Trong giai đoạn này, bảo mật thông tin và tiếp cận khéo léo là yếu tố quan trọng để duy trì lợi thế đàm phán. Các công ty đang săn tìm cơ hội trong lĩnh vực AI, medtech và EdTech nên chú ý tới các start‑up công nghệ nổi bật hoặc doanh nghiệp đang cần thêm vốn để mở rộng. 

3. Đàm phán sơ bộ và ký thỏa thuận nguyên tắc 

Khi đã chọn được mục tiêu, bên mua sẽ tiếp cận và trao đổi sơ bộ với bên bán. Các bên thường ký Biên bản ghi nhớ (MoU) hoặc Thư bày tỏ quan tâm (LOI), trong đó ghi nhận những điều khoản cơ bản như giá dự kiến, phạm vi thẩm định và cam kết độc quyền. Đây là bước đặt nền móng cho quá trình thẩm định chi tiết và tránh rủi ro về pháp lý.

4. Thẩm định (Due Diligence) toàn diện

Thẩm định giúp bên mua đánh giá chính xác giá trị và rủi ro của doanh nghiệp mục tiêu. Quá trình này thường gồm: 

• Thẩm định pháp lý: kiểm tra tư cách pháp nhân, tuân thủ quy định, tình trạng tranh chấp; 

• Thẩm định tài chính: phân tích báo cáo tài chính, dòng tiền, nợ tiềm ẩn; 

• Thẩm định kinh doanh: đánh giá thị trường, đối thủ, cơ hội tăng trưởng; 

• Thẩm định môi trường & tuân thủ ESG: ngày càng quan trọng khi nhà đầu tư quan tâm tới tính bền vững. 

Các thương vụ lớn cần thêm thẩm định công nghệ (tech due diligence) đối với doanh nghiệp AI, medtech hoặc EdTech – lĩnh vực được dự báo bùng nổ.

5. Đàm phán giá và điều khoản hợp đồng 

Sau khi có kết quả thẩm định, hai bên sẽ đàm phán giá và các điều khoản quan trọng như cơ chế điều chỉnh giá, điều khoản bảo đảm và cam kết (Representations & Warranties), phương thức thanh toán (tiền mặt, cổ phiếu hoặc kết hợp) và điều kiện chấm dứt. Báo cáo M&A 2025 cho thấy nhiều thương vụ giá trị lớn xuất hiện và mức định giá cao hơn do cạnh tranh gay gắt, vì vậy việc thuyết phục bên bán bằng đề xuất hấp dẫn và lộ trình hậu sáp nhập rõ ràng là rất quan trọng. 

6. Hoàn tất pháp lý và đóng giao dịch 

Khi hợp đồng mua bán (SPA) được ký, các bên phải thực hiện thủ tục pháp lý theo quy định. Tại Việt Nam, một số thương vụ cần xin ý kiến các cơ quan quản lý về cạnh tranh, đầu tư và chuyển nhượng vốn. Việc tuân thủ luật cạnh tranh, quy định về ngoại hối và thuế là điều kiện tiên quyết để giao dịch được phê duyệt. 

7. Tích hợp sau sáp nhập (Post‑Merger Integration) 

Đây là giai đoạn then chốt giúp hiện thực hóa giá trị thương vụ. Doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch 100 ngày cho việc hợp nhất hệ thống, nhân sự, quy trình và văn hoá. Văn hóa “learning and sharing” và khẩu hiệu “Không nói không, không nói khó, đã làm là phải ra kết quả” của ONE‑VALUE là minh chứng cho tầm quan trọng của giao tiếp cởi mở và hợp tác trong giai đoạn tích hợp. Sự hòa hợp giữa hai đội ngũ sẽ quyết định mức độ khai thác được synergies. 

Kết luận 

Hoạt động M&A năm 2025 diễn ra trong bối cảnh dòng vốn toàn cầu chuyển dịch mạnh sang các lĩnh vực y tế, giáo dục, công nghệ và AI. Quy trình mua bán – sáp nhập ngày càng được chuẩn hóa và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ bước xác định mục tiêu tới tích hợp hậu sáp nhập. Doanh nghiệp muốn tận dụng cơ hội phải hiểu rõ từng bước, cập nhật xu hướng thị trường và lựa chọn đối tác tư vấn giàu kinh nghiệm. ONE‑VALUE, với chuyên môn sâu về M&A và văn hóa làm việc chuyên nghiệp, luôn sẵn sàng đồng hành cùng quý khách hàng trên hành trình kiến tạo giá trị bền vững.