Quá trình chuẩn bị cho việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) có thể được ví như việc chuẩn bị cho một cuộc hành trình dài và đầy thử thách, yêu cầu sự đầu tư công sức và tài chính từ nhiều tháng, thậm chí nhiều năm trước khi thực hiện. Cũng như việc tổ chức một sự kiện lớn, IPO không chỉ là một cột mốc quan trọng mà còn là kết quả của một chuỗi công việc chuẩn bị tỉ mỉ và chiến lược lâu dài. Để thành công, doanh nghiệp cần chuẩn bị một nền tảng vững chắc từ rất sớm, bao gồm việc xây dựng một chiến lược phát triển rõ ràng, cải thiện hiệu quả quản trị doanh nghiệp, hoàn thiện hệ thống tài chính và minh bạch hóa thông tin, qua đó tạo dựng niềm tin với các nhà đầu tư tiềm năng. Hơn nữa, quá trình IPO không chỉ là việc huy động vốn, mà còn là một cơ hội để doanh nghiệp củng cố giá trị thương hiệu, gia tăng uy tín và mở rộng quy mô hoạt động trong tương lai.
Mục lục
Yếu tố quyết định mức giá phát hành cổ phiếu trong IPO
Nghiên cứu chỉ ra rằng các yếu tố quan trọng thúc đẩy mức định giá cao trong IPO bao gồm: Đặc điểm của tổ chức phát hành, hiệu quả hoạt động và cấu trúc vốn. Cụ thể:
- Quy mô công ty: Các công ty có quy mô vừa và nhỏ, với vốn hóa thị trường từ 500 triệu đến 10.000 tỷ đồng (khoảng 20 triệu đến 400 triệu USD), thường có khả năng nhận được định giá cao hơn do tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ trong môi trường kinh tế đang phát triển. Trong khi đó, các công ty quy mô lớn hơn, với vốn hóa trên 30.000 tỷ đồng (khoảng 1,2 tỷ USD) có thể gặp khó khăn trong việc duy trì mức định giá cao, vì thường phải đưa ra mức giá thấp hơn để đảm bảo thành công trong việc phân phối cổ phiếu và thu hút nhà đầu tư.
- Cấu trúc tổ chức đơn giản: Các công ty có cơ cấu tổ chức đơn giản và minh bạch thường dễ thu hút nhà đầu tư hơn, vì điều này tạo sự tin tưởng về khả năng vận hành hiệu quả và tiềm năng tăng trưởng rõ ràng.
- Nhà đầu tư chiến lược: Các công ty được hỗ trợ bởi các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc quỹ đầu tư tư nhân thường đạt được định giá cao hơn nhờ vào niềm tin của nhà đầu tư vào tiềm năng phát triển bền vững của công ty.
Hiệu suất hoạt động
Yếu tố này không chỉ phụ thuộc vào doanh thu và biên lợi nhuận vượt trội, mà còn yêu cầu một lịch sử tăng trưởng ổn định. Các công ty đạt định giá cao trên thị trường Việt Nam thường có mức tăng trưởng doanh thu hai chữ số và biên lợi nhuận EBITDA cao hơn mức trung bình của ngành từ 20% trở lên.
Cấu trúc vốn và chính sách cổ tức
Các nhà đầu tư thường chú ý đến tỷ lệ đòn bẩy tài chính và tỷ suất cổ tức kỳ vọng. Những công ty có cấu trúc vốn cân đối (tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu thấp hơn) và tái đầu tư lợi nhuận thay vì chi trả cổ tức thường được đánh giá cao hơn.
Yếu tố ít tác động đến định giá IPO
Một số yếu tố như thời điểm IPO, số lượng ngân hàng bảo lãnh, và chi tiêu cho R&D (Research and Development – Nghiên cứu và phát triển) được cho là không ảnh hưởng đáng kể đến định giá cao cấp. Ví dụ, dù các công ty sáng tạo có thể nhận được sự quan tâm lớn, nghiên cứu cho thấy họ không có nhiều lợi thế về định giá so với các đối thủ kém sáng tạo hơn.
Lập kế hoạch IPO hiệu quả
Quá trình chuẩn bị cho IPO có thể chia thành ba giai đoạn chính:
- Lập kế hoạch: Trong khoảng thời gian từ 15-24 tháng trước ngày IPO, công ty cần đánh giá khả năng sẵn sàng của mình để bước vào thị trường chứng khoán. Các vấn đề như cơ cấu tổ chức phức tạp, mô hình kinh doanh chưa rõ ràng hoặc chưa hoàn thiện cần được giải quyết triệt để, đồng thời đảm bảo sự minh bạch trong mọi hoạt động của công ty.
- Chuẩn bị: Ít nhất 6 tháng trước khi IPO, công ty cần hoàn thiện chiến lược huy động vốn, cơ cấu cổ tức hợp lý và xây dựng một câu chuyện cổ phần (equity story) rõ ràng, dễ hiểu để giải quyết các mối quan tâm của nhà đầu tư tiềm năng. Điều này giúp tạo dựng niềm tin và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.
- Thực thi: Trong 6 tháng cuối cùng trước IPO, công ty cần tập trung vào việc hoàn thiện hồ sơ pháp lý, đảm bảo duy trì hiệu quả tài chính và hoạt động ổn định. Đồng thời, công ty phải tránh mọi sai lệch so với các mục tiêu đã đề ra, nhằm đảm bảo sự thành công trong quá trình phát hành cổ phiếu và thu hút sự tham gia của nhà đầu tư.
Một ví dụ điển hình ở Việt Nam là thương vụ IPO của Tập đoàn Masan khi đưa cổ phiếu của Công ty Cổ phần Masan Consumer (MCH) lên sàn HOSE vào năm 2016. Đây là một minh chứng rõ ràng cho sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tập trung vào ba yếu tố cốt lõi:
- Đơn giản hóa tổ chức: Trước IPO, Masan đã tái cấu trúc hoạt động, tập trung vào hàng tiêu dùng như thực phẩm và đồ uống. Tập đoàn hợp nhất các công ty con như Proconco và Anco, loại bỏ các bộ phận kém hiệu quả. Điều này giúp cơ cấu gọn gàng, minh bạch, tăng niềm tin nhà đầu tư.
- Tối ưu hóa cấu trúc vốn: Masan giảm đòn bẩy tài chính qua tái cơ cấu nợ, phát hành trái phiếu chuyển đổi và huy động vốn từ quỹ đầu tư chiến lược KKR. Sự tham gia của KKR củng cố uy tín tài chính và triển vọng tăng trưởng.
- Chuẩn bị câu chuyện cổ phần mạnh mẽ: Masan xây dựng câu chuyện cổ phần xoay quanh tiềm năng thị trường hàng tiêu dùng Việt Nam và chiến lược mở rộng sản phẩm, kênh phân phối. Các dữ liệu tăng trưởng bền vững và sáng kiến đổi mới thuyết phục nhà đầu tư về triển vọng sau IPO.
IPO của Masan Consumer thành công, khẳng định vị thế và đạt mức định giá cao nhờ chiến lược rõ ràng và chuẩn bị kỹ lưỡng.
Kết luận
Một kế hoạch kinh doanh chặt chẽ và việc ưu tiên cải thiện các yếu tố cốt lõi trong doanh nghiệp sẽ tạo dựng sự khác biệt và gia tăng giá trị công ty trong mắt các nhà đầu tư. Đặc biệt, một chiến lược IPO hiệu quả không chỉ dựa vào các yếu tố tài chính mà còn bao gồm yếu tố văn hóa doanh nghiệp, cách thức giao tiếp với nhà đầu tư và khả năng điều chỉnh nhanh chóng trong môi trường thị trường thay đổi. Theo nghiên cứu từ BCG (Boston Consulting Group) trong bài viết “What Really Matters for a Premium IPO Valuation?“, việc chuẩn bị và cải thiện các yếu tố quan trọng trước khi IPO có thể giúp công ty nâng cao cơ hội đạt định giá cao.
ONE-VALUE là một công ty tư vấn chiến lược chuyên cung cấp các giải pháp tối ưu hóa giá trị cho các doanh nghiệp, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, chiến lược tăng trưởng và phát triển doanh nghiệp. ONE-VALUE giúp các công ty xây dựng các chiến lược IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) hiệu quả, hỗ trợ họ đạt được định giá cao và thành công lâu dài trên thị trường chứng khoán.
