Hậu sáp nhập và cơ hội M&A với đối tác Nhật Bản 

Kể từ ngày 1/7/2025, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn hậu sáp nhập. Đợt sáp nhập này gộp các tỉnh thành liền kề nhằm tinh gọn bộ máy và tăng cường liên kết vùng. Theo Cục Đầu tư nước ngoài, sự thay đổi này khiến thứ hạng thu hút vốn đầu tư nước ngoài của các địa phương biến động rõ rệt.  

Xếp hạng thu hút FDI sau sáp nhập 

Trong 7 tháng đầu năm 2025, 31/34 tỉnh thành trên cả nước thu hút vốn đầu tư nước ngoài. TP HCM – hậu sápnhập với Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương – dẫn đầu với 4,02 tỷ USD, chiếm 16,69 % tổng vốn đầu tư của cả nước. Đáng chú ý, TP HCM cũng đứng đầu về số dự án mới (48,5 %), số lượt dự án điều chỉnh vốn (28,7 %) và góp vốn, mua cổ phần (72,1 %). 

Đứng kế tiếp là Bắc Ninh (sáp nhập cùng Bắc Giang) với gần 4,02 tỷ USD (16,68 %), trong khi Hà Nội đạt hơn 3,76 tỷ USD (15,6 %). Các địa phương còn lại trong top 10 bao gồm Đồng Nai, Ninh Bình, Hải Phòng, Tây Ninh, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Hưng Yên và Ninh Bình. 

Thống kê chi tiết trong nửa đầu năm 2025 cho thấy sự xuất hiện của nhiều cái tên mới:  

Nhìn chung, bốn địa phương TP HCM, Bắc Ninh, Hà Nội và Đồng Nai chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn FDI của cả nước, cho thấy vai trò đầu tàu của các “siêu tỉnh” mới. 

Toàn cảnh dòng vốn FDI: Các quốc gia dẫn đầu 

Sự dịch chuyển sau sáp nhập diễn ra trong bối cảnh Việt Nam tiếp tục hấp dẫn nguồn vốn nước ngoài. Tính đến 31/7/2025, tổng vốn FDI đăng ký (bao gồm đăng ký mới, tăng vốn và góp vốn/mua cổ phần) đạt 24,09 tỷ USD, tăng 27,3 % so với cùng kỳ năm trước. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất với 55,9 % tổng vốn đăng ký cấp mới. 

Xét theo quốc gia, Singapore là nhà đầu tư lớn nhất trong 7 tháng với 2,84 tỷ USD (28,3 %), tiếp theo là Trung Quốc (2,27 tỷ USD, 22,6 %) và Thụy Điển (1 tỷ USD, 10 %). Nhật Bản đứng thứ tư với 865,8 triệu USD, tương đương 8,6 % tổng vốn đăng ký. Xếp sau là Đài Loan (7,3 %), Hồng Kông và Quần đảo Virgin. 

Dòng vốn Nhật Bản: dấu ấn và cơ hội 

Nhật Bản là nhà đầu tư truyền thống của Việt Nam và đang dẫn đầu làn sóng M&A mới. 

• Đầu tư FDI: Trong tháng 1/2025, doanh nghiệp Nhật Bản đăng ký 599,09 triệu USD, gồm 21 dự án mới (52,12 triệu USD), 13 dự án điều chỉnh vốn (529,68 triệu USD) và 14 giao dịch góp vốn/mua cổ phần (17,30 triệu USD) Số vốn này tăng 665 % so với cùng kỳ 2024 và đưa Nhật Bản lên vị trí thứ 3 về tổng vốn FDI đăng ký trong tháng, sau Hàn Quốc và Singapore. 

• Lũy kế: Tính đến đầu năm 2025, Nhật Bản có 5.512 dự án đang hoạt động tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký 78,28 tỷ USD, xếp thứ 3 sau Hàn Quốc và Singapore. 

• Ngành nghề: FDI Nhật Bản trải rộng ở công nghiệp chế biến – chế tạo, năng lượng, thương mại, dịch vụ, giáo dục và bất động sản; trong đó chế biến – chế tạo chiếm ưu thế với sự hiện diện của các tập đoàn Honda, Toyota, Canon, Yamaha…

• Khả năng mở rộng: Khảo sát của JETRO cho thấy 56,1 % doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam muốn mở rộng kinh doanh trong 1–2 năm tới và 50,4 % kỳ vọng lợi nhuận năm 2025 sẽ cải thiện. Ông Takeo Nakajima, nguyên Trưởng đại diện JETRO Hà Nội, nhận định Việt Nam là điểm đến đầu tư ưu tiên thứ 2 của doanh nghiệp Nhật, chỉ sau Mỹ. 

• Nhu cầu cải thiện môi trường đầu tư: Doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá cao cơ hội kinh doanh nhưng vẫn mong muốn Việt Nam cải thiện thủ tục phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường và điều kiện cấp phép để giảm thời gian chờ đợi. 

Làn sóng M&A do nhà đầu tư Nhật Bản dẫn dắt 

Bên cạnh đầu tư trực tiếp, Nhật Bản đang thúc đẩy một “đợt sóng M&A mới” tại Việt Nam. Theo Viện Mua bán – Sáp nhập và Liên minh (IMAA), Việt Nam đã ghi nhận khoảng 6.550 thương vụ M&A từ năm 1996 đến 2022; các thương vụ gần đây cho thấy nhà đầu tư Nhật Bản đang dẫn dắt thị trường. Những thương vụ tiêu biểu gồm: 

• Ngân hàng Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) chi 1,45 tỷ USD để mua 15 % cổ phần của VPBank. 

• Tập đoàn Sojitz thông qua Sojitz Asia Pte.Ltd và Sojitz Việt Nam mua lại New Viet Dairy, nhà phân phối thực phẩm lớn nhất Việt Nam; đồng thời đầu tư 500 triệu USD vào Vinamilk và chuỗi cửa hàng Ministop của Aeon Mall. 

• Lĩnh vực logistics và chuỗi cung ứng lạnh đang trở thành điểm nóng M&A vì doanh nghiệp Nhật tìm cách khai thác lợi thế logistics Việt Nam và đáp ứng nhu cầu bảo quản thực phẩm. 

Theo các chuyên gia, đồng Yên mất giá đã thúc đẩy doanh nghiệp Nhật “mang tiền đi đầu tư nước ngoài”. Xu hướng M&A này sẽ tiếp tục, tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp, thực phẩm, logistics và công nghiệp hỗ trợ. Ngoài vốn, doanh nghiệp Việt còn tìm kiếm công nghệ, kỹ năng quản trị, kinh nghiệm thị trường và tận dụng các FTA khi hợp tác với nhà đầu tư Nhật. 

Sáp nhập – động lực mới cho M&A và FDI 

Việc hợp nhất các địa phương tạo ra “siêu vùng kinh tế” có quy mô lớn hơn, nguồn lực dồi dào và cơ sở hạ tầng đồng bộ. Những lợi ích chính gồm: 

• Không gian phát triển mở rộng: TP HCM mới sở hữu cảng biển Cái Mé và hệ thống khu công nghiệp Bình Dương – Đồng Nai, giúp nối kết chuỗi giá trị sản xuất – logistic toàn vùng. Bắc Ninh – Bắc Giang trở thành trung tâm công nghiệp điện tử lớn phía Bắc, còn Ninh Bình – Hà Nam – Nam Định mở ra quỹ đất cho công nghiệp nặng. 

• Tăng năng lực cạnh tranh: quy mô thị trường lớn hơn giúp địa phương đàm phán tốt hơn với nhà đầu tư quốc tế và giải phóng mặt bằng nhanh chóng. Cục Đầu tư nước ngoài nhận định bốn địa phương TP HCM, Bắc Ninh, Hà Nội và Đồng Nai hiện chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn đăng ký. 

• Thúc đẩy liên kết chuỗi: sáp nhập giúp kết nối các khu công nghiệp, cảng biển và logistic, tạo chuỗi cung ứng nội địa liền mạch, từ đó hấp dẫn các nhà đầu tư cần chuỗi cung ứng xanh và bền vững. 

• Cải cách hành chính: mô hình hai cấp tinh gọn giúp chính quyền phản ứng chính sách nhanh hơn và hỗ trợ nhà đầu tư hiệu quả. 

Cơ hội cho doanh nghiệp Việt – Nhật 

Việt Nam đang ở thời kỳ “vàng” để đón dòng vốn Nhật Bản. Với dân số trẻ, chính trị ổn định và loạt FTA đã ký kết, thị trường này hấp dẫn các nhà đầu tư Nhật tìm kiếm cơ hội tăng trưởng dài hạn. Doanh nghiệp Việt có thể tận dụng xu hướng đó bằng cách: 

• Nâng cao năng lực quản trị và tuân thủ: Doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ pháp lý sạch, đảm bảo tuân thủ môi trường, phòng cháy chữa cháy và các quy định khác để đáp ứng tiêu chuẩn của nhà đầu tư Nhật. 

• Phát triển chuỗi cung ứng nội địa: Sáp nhập tạo điều kiện hình thành chuỗi cung ứng liên tỉnh. Doanh nghiệp có thể hợp tác để phát triển logistic, kho lạnh, sản xuất thông minh nhằm đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư Nhật về chất lượng và độ tin cậy. 

• Tận dụng FTA: Các hiệp định CPTPP, EVFTA, RCEP, VJFTA giúp mở cửa thị trường. Doanh nghiệp Việt nên liên kết với đối tác Nhật để xuất khẩu sản phẩm vào các thị trường khó tính. 

• Chuẩn bị cho M&A: Khi M&A đang là xu hướng, doanh nghiệp nên xây dựng cơ cấu cổ phần hóa minh bạch và chuẩn bị chiến lược chống pha loãng nhằm giữ quyền kiểm soát 

Kết luận 

Sự sáp nhập địa phương từ tháng 7/2025 đã làm thay đổi bản đồ thu hút FDI của Việt Nam. TP HCM, Bắc Ninh và Hà Nội dẫn đầu trong khi nhiều “siêu tỉnh” mới vươn lên nhờ quy mô mở rộng và sức mạnh liên vùng Tổng vốn FDI đăng ký 7 tháng đầu năm đạt 24,09 tỷ USD, trong đó Nhật Bản là nhà đầu tư quan trọng với dòng vốn tăng mạnh. Bên cạnh đó, làn sóng M&A do nhà đầu tư Nhật dẫn dắt đang mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt trong các lĩnh vực chế biến, nông nghiệp, logistics và thực phẩm. 

ONE‑VALUE tin rằng, nếu tận dụng tốt động lực sáp nhập, cải cách hành chính và xu hướng M&A xuyên biên giới, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đón nhận dòng vốn chất lượng cao và nâng tầm trên chuỗi giá trị toàn cầu.