​​Quỹ đầu tư mạo hiểm (Phần 1): ​Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital) là gì?

Tìm kiếm đối tác Nhật Bản, M&A, đầu tư sang Nhật?

Hãy liên hệ với chúng tôi, trao đổi hoàn toàn
Miễn Phí!

Trao đổi miễn phí

☎ 024 7306 0779

✉ ma@onevalue.jp

Khi doanh nghiệp tiến hành hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, việc huy động vốn là rất cần thiết. Tuy nhiên, các công ty khởi nghiệp mới thành lập, doanh nghiệp nhỏ và vừa, hay công ty công nghệ thường có uy tín thấp và khó vay vốn từ các tổ chức tài chính trong nước. Với hình thức huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm, ngay cả những công ty Việt Nam hiện có uy tín thấp cũng có thể huy động được một khoản vốn lớn nếu được đánh giá có tiềm năng tăng trưởng. 

​Bài viết này sẽ giải thích về các loại quỹ đầu tư mạo hiểm, vai trò, ưu điểm và nhược điểm của chúng trong bối cảnh thị trường Việt Nam. 

Qũy đầu tư mạo hiểm (Venture Capital) là gì ?

Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital – viết tắt là VC) là các công ty đầu tư cung cấp vốn cho các công ty khởi nghiệp chưa niêm yết tại Việt Nam. Họ đầu tư vào các công ty có công nghệ mới hoặc ý tưởng đột phá, và hỗ trợ sự tăng trưởng của họ. Mục tiêu chính là thu được lợi nhuận lớn trong tương lai thông qua việc đầu tư vào các công ty chưa niêm yết nhưng có triển vọng tăng trưởng trên thị trường. 

Nguồn thu chính của quỹ đầu tư mạo hiểm đến từ lợi nhuận thu được khi bán cổ phiếu của công ty đầu tư khi công ty này IPO hoặc được mua lại. Do đó, quỹ đầu tư mạo hiểm không chỉ cung cấp vốn mà còn đóng vai trò tối đa hóa giá trị của công ty đầu tư thông qua việc cung cấp hướng dẫn quản lý, xây dựng chiến lược thị trường và thiết lập các mạng lưới cần thiết tại Việt Nam. 

Các loại quỹ đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam

1. Quỹ đầu tư mạo hiểm thuộc tổ chức tài chính:

Đây là các công ty đầu tư được vận hành bởi các tổ chức tài chính có nguồn vốn dồi dào như ngân hàng hay công ty chứng khoán. Loại quỹ này thường thuộc các tập đoàn tài chính lớn và có khả năng đáp ứng các dự án đầu tư quy mô lớn. 

• Ví dụ: VinaCapital Ventures, quỹ đầu tư mạo hiểm được vận hành bởi VinaCapital, một trong những công ty quản lý quỹ hàng đầu tại Việt Nam. 
  

2. Quỹ đầu tư mạo hiểm doanh nghiệp (Corporate Ventures Capital – CVC):

Đây là các quỹ đầu tư mạo hiểm chủ yếu do các công ty lớn làm chủ thể, thực hiện đầu tư nhằm mục đích tăng trưởng của công ty mẹ và áp dụng công nghệ mới. Loại quỹ này nhắm đến hiệu quả cộng hưởng với hoạt động kinh doanh chính của công ty mẹ, nên đối tượng đầu tư có đặc điểm riêng tùy từng doanh nghiệp.  

• Ví dụ: Quỹ CVC của Vingroup. Vingroup, một tập đoàn lớn, đã thành lập quỹ đầu tư Vingroup Ventures, tập trung đầu tư vào các công ty khởi nghiệp và công nghệ, như bất động sản, sản xuất ô tô (VinFast), và chăm sóc sức khỏe. 
  

3. Quỹ đầu tư mạo hiểm độc lập:

Đây là các công ty đầu tư không thuộc về một công ty mẹ hoặc tập đoàn cụ thể nào. Loại quỹ này được vận hành bằng vốn độc lập và có ưu điểm là có thể triển khai chiến lược đầu tư linh hoạt do không chịu ảnh hưởng từ công ty mẹ.  

• Ví dụ như 500 Startups Vietnam, một quỹ đầu tư mạo hiểm độc lập tập trung vào thị trường Việt Nam, đã đầu tư vào nhiều startup thành công như Tiki, Coolmate, và Elsa Speak. 
  

4. Quỹ đầu tư mạo hiểm chính phủ:

Đây là các quỹ đầu tư mạo hiểm được thành lập với vốn từ các cơ quan công như chính phủ hoặc chính quyền địa phương. Chúng chủ yếu được vận hành với mục đích thúc đẩy ngành công nghiệp trong nước và đổi mới công nghệ 

• Ví dụ như Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (NATIF), được thành lập bởi Chính phủ Việt Nam để hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. 
  

5. Quỹ đầu tư mạo hiểm trường đại học:

Đây là các quỹ đầu tư mạo hiểm chủ yếu nhằm mục đích thương mại hóa kết quả nghiên cứu và công nghệ của trường đại học. Chúng được vận hành với sự tham gia của trường đại học và đóng vai trò thúc đẩy chuyển giao công nghệ và công nghiệp hóa từ trường đại học. Ngoài việc cung cấp vốn, họ còn hỗ trợ thương mại hóa công nghệ mới và đổi mới bằng cách tận dụng nguồn lực nghiên cứu phong phú và mạng lưới nhân sự của trường đại học. Điều này giúp đẩy nhanh tốc độ đưa kết quả nghiên cứu ra thị trường và kỳ vọng đóng góp của khoa học công nghệ cho xã hội. Mặc dù chưa phổ biến tại Việt Nam, nhưng có những sáng kiến như quỹ BKFund của Đại học Bách Khoa Hà Nội. BKFund tập trung đầu tư vào các startup công nghệ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu của trường, đồng thời hỗ trợ các dự án khởi nghiệp bằng cách tận dụng nguồn lực và mạng lưới chuyên gia của trường.  

6. Quỹ đầu tư mạo hiểm khu vực:

Đây là các quỹ đầu tư mạo hiểm nhằm mục đích kích thích nền kinh tế địa phương bằng cách tận dụng ngành công nghiệp và nguồn lực của một khu vực cụ thể. Họ hỗ trợ phát triển kinh doanh và áp dụng công nghệ mới dựa trên đặc điểm của khu vực, góp phần vào sự tăng trưởng của toàn bộ khu vực. 

• Ví dụ như Quỹ Đầu tư Khởi nghiệp Sáng tạo TP.HCM (HSIF), tập trung vào việc hỗ trợ các startup tại TP.HCM và khu vực lân cận. 
  

7. Quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài:

Đây là các quỹ đầu tư mạo hiểm có công ty mẹ hoặc quỹ ở nước ngoài. Loại quỹ này có đặc điểm là quy mô đầu tư lớn hơn so với các quỹ trong nước và hoạt động tận dụng mạng lưới quốc tế. Ngoài ra, khi thực hiện đầu tư quy mô lớn, họ chú trọng đến tính hợp lý kinh tế. 

• Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm quốc tế đã và đang hoạt động tại Việt Nam, như Sequoia Capital, đã đầu tư vào các công ty như VNG và Trusting Social. 

8. Case study tại Việt Nam:

• Momo: Ví điện tử hàng đầu Việt Nam này đã huy động được hàng trăm triệu đô la từ các quỹ đầu tư mạo hiểm như Goldman Sachs và Warburg Pincus. 

• VNPay: Công ty fintech này đã nhận được khoản đầu tư lớn từ SoftBank Vision Fund và GIC.  

• Tiki: Nền tảng thương mại điện tử này đã huy động vốn từ nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm, bao gồm Sumitomo Corporation và JD.com. 

• Sendo: Một nền tảng thương mại điện tử khác đã nhận được đầu tư từ SBI Group và Beenos. 

• Topica: Công ty edtech này đã huy động vốn từ Northstar Group và EduLab Capital Partners. 

Sự khác biệt giữa vốn mạo hiểm và các phướng thức huy động vốn khác

1. So với khoản vay ngân hàng

Khoản vay ngân hàng yêu cầu nghĩa vụ hoàn trả, nghĩa là bạn phải trả lại số tiền đã vay cùng với lãi suất. Ngoài ra, các khoản vay ngân hàng thường dựa vào tình trạng tín dụng và tài sản thế chấp, đặc biệt thận trọng với các doanh nghiệp mới thành lập hoặc chưa có uy tín.  

Ngược lại, huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm không yêu cầu hoàn trả, mà thường dưới dạng đầu tư cổ phần. Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường cung cấp hỗ trợ quản lý cho các công ty mà họ đầu tư và tích cực cung cấp vốn cho các doanh nghiệp mới và các dự án sáng tạo.  

2. So với quỹ đầu tư

Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường nhắm vào các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc công ty mới nổi có tiềm năng phát triển cao. Trong khi đó, các quỹ đầu tư khác thường đầu tư vào các doanh nghiệp đã trưởng thành hoặc thậm chí cần tái cấu trúc. Sự khác biệt này cũng phản ánh mức độ rủi ro mà các quỹ đầu tư mạo hiểm chấp nhận. Họ đầu tư vào các doanh nghiệp với công nghệ mới hoặc mô hình kinh doanh đột phá, hướng đến sự phát triển lớn trong tương lai, chấp nhận rủi ro cao để có thể nhận được lợi nhuận cao. Trong khi đó, các quỹ đầu tư khác thường tìm kiếm lợi nhuận ổn định bằng cách đầu tư vào các doanh nghiệp đã được xác lập trên thị trường và phân tán rủi ro. 

Ngoài ra, các quỹ đầu tư có thể nắm giữ phần lớn cổ phần và quyền điều hành doanh nghiệp, trong khi các quỹ đầu tư mạo hiểm thường duy trì vai trò cổ đông thiểu số, không nắm quyền điều hành nhưng hỗ trợ cho sự phát triển của doanh nghiệp. 

3. So với nhà đầu tư thiên thần (Angel Investor)

Nhà đầu tư thiên thần đầu tư dựa trên sở thích và niềm tin cá nhân, và thường đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc các doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực mà họ quan tâm. Họ cũng có thể tham gia quản lý để hỗ trợ sự phát triển của doanh nghiệp. Khoản đầu tư từ nhà đầu tư thiên thần thường nhỏ hơn so với khoản đầu tư từ quỹ đầu tư mạo hiểm, thường nằm trong khoảng vài triệu đến vài chục triệu USD. 

4. Khác biệt so với huy động vốn cộng đồng (Crowdfunding)

Huy động vốn cộng đồng là phương thức huy động vốn từ số đông người thông qua internet, và những người ủng hộ dự án thường nhận được phần thưởng dưới dạng tiền bạc, dịch vụ, hoặc sản phẩm. Đây cũng chính là điểm khác biệt cơ bản giữa huy động vốn cộng đồng và quỹ đầu tư mạo hiểm. Trong huy động vốn cộng đồng, người ủng hộ ít khi có ảnh hưởng đến việc quản lý, nhưng quy mô huy động vốn thường nhỏ và nếu không thu hút được đủ sự ủng hộ, dự án có thể không đạt được mục tiêu huy động vốn.

Ưu nhược điểm của việc huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm

1. Ưu điểm

1.1 Huy động lượng vốn lớn

Huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm có thể giúp bạn huy động được một lượng vốn lớn. Tại Nhật Bản, số tiền đầu tư trung bình của quỹ đầu tư mạo hiểm có thể lên đến 100 triệu đến 200 triệu yên, số tiền đủ để đẩy nhanh việc phát triển công nghệ mới, mở rộng thị trường và tăng trưởng kinh doanh. 

1.2 Đầu tư vào tương lai

Khác với các tổ chức tài chính thông thường tập trung vào thành tích quá khứ và tình hình tài chính, quỹ đầu tư mạo hiểm chú trọng vào tiềm năng và mô hình kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, ngay cả các doanh nghiệp mới thành lập cũng có thể nhận được vốn nếu có ý tưởng hoặc công nghệ đột phá. 

1.3 Thường không có nghĩa vụ pháp lý phải hoàn trả

Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường có tầm nhìn dài hạn hơn và đầu tư với hy vọng họ sẽ thu được lợi nhuận vượt trội nếu công ty được mua lại hoặc niêm yết trên sàn chứng khoán, vì thế thường không đi kèm nghĩa vụ pháp lý phải hoàn trả.  

1.4 Tận dụng tiềm lực quỹ đầu tư mạo hiểm

Một lợi ích lớn khác khi huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm là có thể tận dụng kiến thức và mạng lưới của họ. Quỹ đầu tư mạo hiểm không chỉ cung cấp vốn mà còn cung cấp kiến thức chuyên môn về chiến lược quản lý và phát triển thị trường, mang lại sự hỗ trợ quý giá cho các doanh nghiệp khởi nghiệp ít kinh nghiệm quản lý. 

1.5 Gia tăng uy tín trên thị trường

Việc nhận được vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm có thể tăng uy tín của công ty. Khi quỹ đầu tư mạo hiểm quyết định đầu tư, họ đã đánh giá kỹ lưỡng mô hình kinh doanh và tiềm năng của công ty đó. Do đó, việc được quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tư là một minh chứng cho sự công nhận về tiềm năng của công ty, giúp tăng uy tín xã hội và nhận được sự đánh giá cao từ các nhà đầu tư, tổ chức tài chính và đối tác kinh doanh khác. 

2. Nhược điểm

2.1 Tỷ lệ cổ phần bị giảm

Việc huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm có thể làm giảm tỷ lệ cổ phần của nhà sáng lập và các cổ đông hiện hữu, ảnh hưởng đến quyền phát biểu và quyền quyết định trong quản lý. Đặc biệt, khi nhận được một khoản đầu tư lớn, quỹ đầu tư mạo hiểm có thể có ảnh hưởng lớn đến các quyết định quan trọng của doanh nghiệp. 

2.2 Hạn chế tự do trong quản lý

Huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm có thể làm giảm mức độ tự do trong quản lý của doanh nghiệp. Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường sở hữu cổ phần trong doanh nghiệp và tham gia tích cực vào việc quản lý. Điều này có thể làm hạn chế khả năng của các nhà sáng lập và cổ đông chính trong việc điều hành doanh nghiệp theo tầm nhìn riêng của họ. 

2.3 Áp lực đạt kết quả trong ngắn hạn

Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường mong đợi lợi nhuận nhanh chóng từ vốn đầu tư của họ, điều này có thể đặt áp lực lên ban lãnh đạo doanh nghiệp phải đạt được kết quả trong thời gian ngắn. Điều này có thể ảnh hưởng đến chiến lược của doanh nghiệp, khiến doanh nghiệp phải ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn hơn là tăng trưởng dài hạn.  

Thông tin về công ty ONE-VALUE  

ONE-VALUE là đơn vị tư vấn chiến lược kinh doanh, xúc tiến thương mại, đầu tư và M&A giữa doanh nghiệp Việt Nam và Quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản.   

Dưới sự dẫn dắt của CEO Phi Hoa – người được vinh danh là gương mặt trẻ tiêu biểu dưới 40 tuổi, đại diện cho thế hệ lãnh đạo tương lai của Việt Nam và Nhật Bản nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước, ONE-VALUE thành công khẳng định vị thế dẫn đầu và mở rộng hoạt động tới 10 quốc gia trên thế giới, ghi dấu ấn với hơn 50 dự án thành công cho Chính phủ Nhật Bản, hợp tác cùng 1.000 tập đoàn kinh tế lớn và được nhiều tổ chức uy tín như MLIT, MIC, MOFA, NEDO, JETRO… tín nhiệm lựa chọn.  

ONE-VALUE sở hữu đội ngũ chuyên gia tư vấn giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về thị trường Việt Nam và Nhật Bản. Không chỉ cung cấp các giải pháp tư vấn chiến lược toàn diện, mà ONE-VALUE còn cam kết sẵn sàng chia sẻ rủi ro, đầu tư và đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình triển khai.  

ONE-VALUE tự hào là cầu nối tin cậy, giúp các doanh nghiệp vượt qua rào cản văn hóa và pháp lý, xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững và cùng nhau phát triển.